W 2010 r. mija 50 lat działalności misyjnej salwatorianów na Tajwanie. Z jednej strony była to nowa misja, a z drugiej kontynuacja brutalnie przerwanej pracy w kontynentalnej części Chin, w Shaowu (prowincja Fujian). Już w maju 1949 r. grupa seminarzystów uciekła z Shaowu i znalazła schronienie w Macao, które wówczas było posiadłością portugalską i nie zostało „wyzwolone” przez chińską armię czerwoną. Generalat salwatorianów podjął w 1954 r. decyzję o zamknięciu domu w Macao przenosząc kleryków do międzynarodowego domu studiów w Rzymie. W ciągu paru lat 7 z nich przyjęło święcenia kapłańskie. Potem niektórzy kontynuowali studia specjalistyczne, a jeden podjął pracę duszpasterską wśród emigrantów chińskich w Brazylii.
Tymczasem niektórzy z byłych misjonarzy w Chinach wyjechali na misje do Afryki (3 do brytyjskiej Tanganiki, 2 do belgijskiego Konga). Prefekt Apostolski Shaowu, ks. Inigo Koenig zabiegał w swojej rodzimej, południowoniemieckiej prowincji o wsparcie materialne dla kleryków chińskich w Rzymie, a potem o odpowiednie pola pracy apostolskiej dla nich. W 1959 r. zwrócił się z prośbą do IX Kapituły Generalnej o podjęcie pracy misyjnej na wyspie Tajwan pozostającej pod władzą dawnego rządu Republiki Chińskiej. Kapituła wyraziła zgodę na realizację przedstawionego planu.
Pod koniec września 1959 r. ks. Inigo przybył do Taipei na Tajwanie, aby razem z dwoma współbraćmi chińskimi poszukać odpowiedniego terenu. Już po kilku miesiącach możliwe było podjęcie stosownej decyzji i pierwsza grupa misjonarzy salwatoriańskich przejęła 3 kwietnia 1960 r. niewielki teren w powiecie Ilan, archidiecezja Taipei, odstąpiony nam przez chińskie zgromadzenie Discipuli Domini (Uczniowie Pana).
Tajwan (35 961 km²) liczył wówczas około 10 mln ludzi, w tym ok. 7 mln Tajwańczyków (Chińczyków, którzy osiedlili się na tej wyspie w ciągu minionych 2-3 wieków), ok. 200 tys. aborygenów (dawni mieszkańcy wyspy pochodzenia malajskiego, wyparci z nadbrzeżnych równin na górskie tereny w głębi lądu) i prawie 2 mln Chińczyków (emigranci z kontynentalnej części po 1949 r.). Oficjalnym językiem urzędowym był chiński (mandaryński), ale w pracy misyjnej była konieczna znajomość dialektów południowo-chińskich (Minnan i Hakka) i licznych języków aborygenów. Katolicy stanowili wówczas 1,23 % ludności – 114 700 ochrzczonych, przy czym większość z nich to przybysze z kontynentu. Pod względem organizacyjnym terytorium było podzielone na 5 jednostek administracyjnych: archidiecezja Tajpei i 4 prefektury apostolskie. Personel misyjny liczył 10 biskupów, 451 księży, 258 sióstr zakonnych. Arcybiskup Taipei, kardynał Thomas Tien SVD, intensywnie zabiegał o sprowadzenie na Tajwan jak najwięcej liczby księży chińskich rozproszonych po świecie, toteż Salwatorianów przyjął z otwartymi ramionami.
Ks. Inigo Koenig, założyciel i pierwszy przełożony misji na Tajwanie, rozwinął niezwykle intensywną działalność zabiegając o personel, powiększenie terytorium i zaplecze materialne dla misji. Pracę na Tajwanie podjęli współbracia pochodzenia chińskiego (7 księży), byli misjonarze w Shaowu (5 księży i 1 brat) oraz nowi misjonarze (1 ksiądz i 1 brat). Od 1961 dołączyły również siostry salwatorianki (6, w tym 4 Chinki). Terytorium powierzone naszym misjonarzom leży na północno-wschodnim krańcu Pięknej Wyspy, w powiecie Ilan. Początkowo było to tylko 177 km² (1 dystrykt miejski Ilan-Miasto i 2 wiejskie: Chuangwei i Yuenshan), i około 110 tys. mieszkańców. W 1963 r. nasi misjonarze podjęli również pracę w górskich dystryktach Pinlin i Wulai, dzięki temu terytorium naszej misji wzrosło do około 750 km², a liczba ludności do 126 tysięcy. Od samego początku o zaplecze materialne naszych misjonarzy troszczyła się prokura misyjna w Passau (prowincja południowoniemiecka) i współpracujące z nią prokury prowincji północnoniemieckiej i austriackiej. Działalność charytatywną naszych misjonarzy wśród uchodźców i najuboższej ludności na powierzonym nam terenie umożliwiały też dotacje finansowe lub materialne, które ks. Inigo Koenig uzyskiwał od rządu niemieckiego lub z USA.
Dzięki krótkotrwałej obfitości personelu w pierwszych latach nasi misjonarze przejęli dwa istniejące ośrodki duszpasterskie (Ilan-Fukuoli i Ilan-Shenghou), które rozbudowywali w miarę wzrastającej liczby wiernych. Założyli także nowe: Ilan-Minchuan, Tafu, Yuanshan oraz Pinlin i Wulai. Piękny kościół w Wulai pod wezwaniem Matki Bożej Wspomożenia Wiernych stał się w krótkim czasie miejscem pielgrzymkowym, a dziś przybywają tutaj katolicy ze wszystkich diecezji Tajwanu. Nasi misjonarze i siostry salwatorianki rozwinęli również intensywną działalność charytatywną i społeczną w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Spieszono z pomocą ludności poszkodowanej przez niszczycielskie tajfuny (miejscowa nazwa huraganów) i częste trzęsienia ziemi. Dzięki pozyskanym zagranicznym funduszom wybudowano lub odbudowano 30 mostów, doprowadzono prąd do wielu górskich wiosek, wspierano budowę domów z betonu (odpornych na trzęsienia ziemi i bezpiecznych w przypadku zbliżającego się tajfunu), a rybakom pomagano w zakupie nowoczesnego sprzętu rybackiego. Na wszystkich stacjach misyjnych wybudowano przedszkola, a na stacji centralnej w Ilan duże centrum socjalne. Siostry salwatorianki prowadziły w Ilan niektóre przedszkola, udzielały ambulatoryjnej opieki medycznej i prowadziły klinikę (porodówkę). W Taipei pracowały w szkole i szpitalu. W latach 1974-1978 pracowały także w szpitalu w jezuickiej misji na południowym krańcu Wyspy.
Niestety obfitość personelu trwała tylko kilka lat. Już w 1964 niespodziewanie zmarł na anginę serca ks. Inigo Koenig, założyciel misji i pierwszy jej przełożony. Jego następca, ks. Mateusz Laser, zginął w wypadku samochodowych dwa lata później. Trzeci przełożony, ks. Edmund Goldmann, musiał z powodu pogarszającego się stanu zdrowia powrócić do Europy w 1970 r. (zmarł 31.10.2009). W tym samym roku również z powodu słabego zdrowia opuściło Tajwan dwóch dalszych misjonarzy. Ponadto z Towarzystwa wystąpiło trzech salwatorianów chińskich. Mimo usilnych starań o nowe, rodzime powołania pozyskano dotąd tylko 6 powołań (5 księży i 1 brat). Apele o przyjazd nowych misjonarzy kierowane do całego Towarzystwa też niemal pozostały bez echa. Dotąd zgłosił się tylko jeden – ks. T. Jordan z polskiej prowincji, – który po kilku latach pobytu na Tajwanie przeniósł się (w 2009) do Kanady podejmując pracę duszpasterską w tym regionie przynależącym do prowincji polskiej.
Obecnie na Tajwanie pracuje 6 salwatorianów chińskich. Dwóch z nich pochodzi z kontynentalnej części Chin, w tym jeden z Shaowu, naszej dawnej misji. Posługują w 5 parafiach (Św. Józefa w Ilan, Matki Boskiej Fatimskiej w Ilan-Shenghou, Boskiego Zbawiciela w Michuan/Chuangwei, Św. Jana w Chuangwei i w sanktuarium pielgrzymkowym Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Wulai). Misja na Tajwanie jest wikariatem misyjnym, a urząd wikariusza pełni obecnie ks. Dominik Sue, który przez wiele lat posługiwał wśród emigrantów chińskich w Zachodniej Australii i przynależał do tamtejszego regionu prowincji polskiej.
Chrześcijaństwo i inne religie na Tajwanie dziś
Tajwan liczy obecnie (2000) 22,4 mln mieszkańców. Nieco ponad połowa z nich wyznaje tradycyjną religię ludową (11,4 mln, 50,7 %), która jest mieszanką elementów buddyzmu, taoizmu, konfucjanizmu, animizmu i pewnych lokalnych wierzeń.
Drugie miejsce zajmuje buddyzm, 4,7 mln (20.9 %), który w ostatnich dziesiątkach lat przeżywa duchową odnowę, co jest widoczne przez wzrost liczby mnichów i mniszek, budowę nowych świątyń, nowe publikacje religijne, akcje charytatywne.
Taoizm praktykuje ok. 2.3 mln (10.2 %) mieszkańców, przy czym tylko część wyznaje ortodoksyjny taoizm, inni przynależą do nurtu synkretycznego (taoizm razem z niektórymi elementami religii ludowej).
Liczba wyznawców tak zwanych nowych religii, które łączą chrześcijaństwo z elementami buddyzmu, wynosi około 1.5 mln (6.8 %).
Chrześcijaństwo wyznaje ok. 1.4 mln (6.3 %), w tym kościoły niezależne (2 %) i protestanci (1.8 %), a reszta to katolicy (1.3 %). Liczba katolików wynosiła w 1955 r. około 50 tys. i wzrosła w 1970 do nieco ponad 300 tys. (2.1 %). Niestety od tego czasu widoczny jest brak dalszego wzrostu, a nawet spadek liczby katolików na Tajwanie. Za podstawową przyczynę tej sytuacji uznaje się gwałtowny proces industrializacji i związane z tym przemieszczanie się ludności, w tym katolików, ze wsi do miast, gdzie często brak odpowiedniej struktury parafialnej do ich przyjęcia i otoczenia opieką duszpasterską. Nadal jednak utrzymuje się podział katolików tajwańskich na trzy mniej więcej równe grupy, po ok. 100 tys.: Chińczyków z kontynentu, Tajwańczyków (Chińczycy od wieków osiedleni na wyspie) oraz Aborygenów (pierwotna ludność miejscowa). Tajwan podzielony jest na 8 diecezji, 438 parafii, 55 stacji misyjnych i 42 dwa inne ośrodki duszpasterskie. Personel misyjny liczy 16 biskupów, 257 księży diecezjalnych i 434 zakonnych, 112 braci zakonnych i 1065 sióstr, 43 misjonarzy świeckich i 553 katechistów. Rocznie udziela się około 3650 chrztów (dane z 2005 roku). W jedynym dla całego Tajwanu seminarium do kapłaństwa przygotowuje się 67 seminarzystów (30 diecezjalnych i 37 zakonnych).
/-/ Ks. Julian Bednarz SDS