Działalność misyjną na Filipinach salwatorianie zamierzali podjąć już w okresie pracy w Chinach/Shaowu (1921 – 1955). Misjonarze pracujący w Chinach chętnie odwiedzali ten kraj, np. w 1937 r. z okazji międzynarodowego kongresu eucharystycznego. W 1949 r. zamierzano przenieść na Filipiny seminarium z chińskimi kandydatami, choć ostatecznie znalazło się ono w Macao, ponieważ Chińczykom odmówiono wiz wjazdowych na pobyt i studia. Siostry salwatorianki podjęły pracę misyjną na Filipinach już w 1973 r., a salwatorianie dopiero w 1996 r.
Filipiny to jedyny kraj w Azji, gdzie chrześcijanie stanowią zdecydowaną większość mieszkańców. Wielkością powierzchni (300 tys. km²) jest prawie równe terytorium Polski, lecz zdecydowanie bardziej zaludnione, liczą bowiem około 90 milionów mieszkańców. Historia misji rozpoczęła się na początku XVI wieku, gdy Filipiny były kolonią Hiszpanii. Już w 1579 r. erygowano diecezję Manila. W następnych wiekach wyruszały stąd grupy misjonarzy do Japonii, Chin, Wietnamu i Kambodży. Po przegranej w 1898 roku wojnie hiszpańsko-amerykańskiej nastąpił koniec dominacji Hiszpanii na Filipinach i równocześnie wypędzono stąd ponad 500 misjonarzy. Parę lat później (1902 r.) zreorganizowano hierarchię katolicką. Od tego czasu tylko kilka jednostek administracyjnych podlega Kongregacji Ewangelizacji Ludów, czyli formalnie stanowi terytoria misyjne.
Dzisiaj mieszkańcy Filipin wyznają chrześcijaństwo (90%), islam (6,5 %), religie tradycyjne (2,5 %), około 1% deklaruje się jako niewierzący.
Wśród chrześcijan najliczniejszą grupę stanowią katolicy: niemal 73 miliony (81%). Na drugim miejscu znajdują się wierni kościołów niezależnych: ok. 15 milionów (14%). Kolejn miejsca zajmują protestanci oraz anglikanie.
Pod względem administracyjnym Kościół katolicki na Filipinach tworzy 86 jednostek, w tym 16 archidiecezji (metropolii), 56 diecezji, 6 prałatur terytorialnych, 1 ordynariat polowy i 7 wikariatów apostolskich. Tylko te ostatnie stanowią formalnie terytoria misyjne; zajmują około 51, 600 km², zamieszkałych przez niemal 3,4 miliona mieszkańców, w tym 2 miliony katolików. Liczba parafii wynosi nieco ponad 3 tysiące, a liczba wszystkich ośrodków duszpasterskich około 11 tysięcy (w ponad 7 tys. stacji misyjnych). Na jeden ośrodek duszpasterski przypada nieco ponad 6 tys. katolików i 7,5 tys. mieszkańców. Dla porównania w Polsce wynosi to odpowiednio 3,3 tys. katolików i 3,5 tys. mieszkańców.
Personel zaangażowany w prace duszpasterskie i misyjne jest w porównaniu do innych krajów Azji dość liczny: 128 biskupów, 8 316 księży (w tym 5 528 diecezjalnych i 2 788 zakonnych), 1 204 braci zakonnych, 12 579 sióstr zakonnych, 1 631 misjonarzy świeckich, 102 495 katechistów.
Kościół na Filipinach cieszy się licznymi powołaniami. Obecnie w seminariach wyższych studiuje nieco ponad 7 tysięcy kleryków, w tym ponad 4 tysiące w seminariach diecezjalnych i 3 tysiące w seminariach zakonnych. Pod względem liczby powołań kapłańskich Filipiny zajmują drugie miejsce w Azji, a trzecie w świecie (po Indiach i Brazylii).
Siostry salwatorianki na Filipinach
W 1966 r. dwie siostry salwatorianki, Monica Liety i Johanna Feder, przybyły na Filipiny, aby zapoczątkować nową fundację sióstr salwatorianek. Na początku pierwsze rodzime kandydatki wysyłano do nowicjatu w Rzymie. Po ukończeniu formacji podstawowej (nowicjatu i junioratu) pierwsza grupa powróciła na Filipiny w 1973 r. i podjęła pierwszy apostolat w diecezji Molos w pobliżu Manili. Ta ostatnia data jest uważana za właściwy początek działalności misyjnej sióstr salwatorianek na Filipinach. Siostry od początku opiekowały się chorymi i pracowały w duszpasterstwie chorych, w 1980 r. zaczęły prowadzić własny szpital Binmalay (Pangasinan); współpracowały w programie dożywiania ubogich, niektóre siostry – odpowiednio przygotowane – współpracowały w programie poradnictwa rodzinnego, a inne w sekretariacie kurii w Molos (do 1980 r.). Obecnie na Filipinach pracują siostry miejscowego pochodzenia, przynależące do jednej z pięciu wspólnot w: Quezon City, Caloocan City, Silang Cavite, Cebu City, Pangasinan. Posiadają własny zarząd, regionalat, którego siedziba znajduje się w Quezon City koło Manili.
Od Fundacji na Filipinach do Wikariatu Azji Południowo-Wschodniej
Pierwszy teren misyjny powierzony zgromadzeniu salwatorianów znajdował się na terenie Azji, a była to prefektura Asam w północno-wschodnich Indiach. Salwatorianie pracowali tam od 1890 do 1915 r. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej podjęto starania o powrót do Indii, ale warunki, jakie postawiono naszym misjonarzom, były tak trudne do przyjęcia, że czwarta kapituła generalna w 1921 r. wypowiedziała się za przyjęciem zupełnie nowego pola misyjnego – w Chinach.
Jeszcze w tym samym roku przełożony generalny naszego zgromadzenia, w imieniu generalatu i Towarzystwa Boskiego Zbawiciela, przyjął teren misyjny w południowych Chinach, w prowincji Fukien. Pierwsi trzej misjonarze przybyli do Shaowu, przyszłej stacji głównej, w grudniu 1922 r. Niestety, i tym razem rozwój wydarzeń politycznych położył kres naszej pracy. W maju 1955 r. ostatni misjonarz został wypędzony z Chin. Chociaż w tym czasie niektórzy misjonarze pracujący w Chinach udali się już do dwóch nowych misji przyjętych w Afryce (dziś znanych jako Tanzania i Republika Demokratyczna Kongo), nie zrezygnowano z pragnienia powrotu do pracy misyjnej w Chinach. Pierwszy prefekt apostolski prefektury Shaowu, za zgodą IX Kapituły Generalnej w 1959 r., udał się na Tajwan i tam znalazł odpowiedni teren misyjny dla naszych misjonarzy. W 1960 r. salwatorianie ponownie podjęli pracę misyjną w Chinach, w okręgu Ilan, na terenie archidiecezji Taipei, stolicy prowincji Formosa (Tajwan) i tymczasowej stolicy Republiki Chińskiej. Pracowali tam przede wszystkim salwatorianie przyjęci do zgromadzenia jeszcze w Chinach lub w Macao oraz kilku misjonarzy, którzy wcześniej pracowali już w Chinach/Shaowu.
Przez kolejne 30 lat Tajwan był jedynym miejscem w Azji, gdzie pracowali misjonarze salwatoriańscy. Trzeba jednak dodać, że siostry salwatorianki podjęły ponownie pracę misyjną w Azji nie tylko razem z nami na Tajwanie (od 1961 r.), ale także już wiele lat wcześniej na Sri Lance (od 1954 r.), w Ziemi Świętej (od 1958 r.), na Filipinach (od 1973 r.), w Malezji (od 1975 r.) i powróciły do Indii w 1980 r. Idąc za ich przykładem, także i my powróciliśmy do Indii – zbiegło się to z rokiem jubileuszowym (1990), sto lat po pierwszych misjonarzach wysłanych do tego kraju przez samego założyciela, ks. Franciszka Jordana.
Na kolejnych kapitułach i synodach generalnych nieustannie powracała myśl o nowych fundacjach w Azji, przy czym dwa kraje były brane pod uwagę: Filipiny i Sri Lanka. Ksiądz Andrzej Urbański SDS, wikariusz generalny i sekretarz do spraw misji w latach 1993-1999, zdołał te plany urzeczywistnić w 1996 r., gdy pierwsza grupa misjonarzy (wszyscy z prowincji polskiej) przybyła na Filipiny. W następnych latach dołączyli kolejni z prowincji niemieckiej i prowincji USA oraz nowi misjonarze z prowincji polskiej. Od samego początku fundacja na Filipinach ma dwa podstawowe cele: 1. służyć jako miejsce formacji podstawowej kandydatów (postulat, nowicjat, klerykat) i promować powołania salwatoriańskie w Azji; 2. zapoczątkować obecność i działalność duszpasterską i misyjną salwatorianów wśród ludności Filipin.
Dotąd realizacja pierwszego celu przeważa nad drugim. Dlatego też zmieniono oficjalną nazwę z: Fundacja Filipińska (2002 r.) na: Fundacja Azji Południowo-Wschodniej (2004 .r), a 8 grudnia 2009 r. podniesiono ją do rangi Wikariatu Azji Południowo-Wschodniej.
Wikariat posiada obecnie 3 domy formacyjne: dwa na terenie diecezji Cubao (na obrzeżach metropolii Manila) – Ksiądz Otto Hopfenmueller Mouse (Loyola Hights, klerykat) i Dom Matki Zbawiciela (Quezon City), i jeden w diecezji Imus – Dom Formacyjny Księdza Jordana (Amadeo). Kandydaci, postulanci, nowicjusze, klerycy pochodzą z następujących krajów: Sri Lanki, Chińskiej Republiki Ludowej, Wietnamu, Filipin oraz Indii. W swojej krótkiej historii Fundacja Azji Południowo-Wschodniej wspomagała już personalnie Fundację w Indiach (od 1 marca 2010 r. – Wikariat Indyjski), a obecnie przygotowuje rodzimy personel dla nowej Fundacji na Sri Lance. Pierwsi dwaj salwatorianie, którzy ukończyli swoją formację na Filipinach, powrócili do Chin i tam podjęli pracę duszpasterską. W niedalekiej przyszłości do Wietnamu powrócą pierwsi klerycy salwatoriańscy, aby tam przyjąć święcenia kapłańskie i podjąć pierwsze zadania duszpasterskie i misyjne. W dalszych planach przewiduje się przyjmowanie kandydatów z Indonezji i Korei Południowej, co z czasem powinno zaowocować powstaniem pierwszych placówek salwatoriańskich w tych krajach.
Trzecie tysiąclecie chrześcijaństwa zapowiada się jako tysiąclecie wzmożonego wysiłku misyjnego Kościoła katolickiego w Azji. My, salwatorianie, staramy się być dzięki ofiarnej pracy kilku współbraci na pierwszej linii tego wielkiego pola misyjnego. Chcemy, aby młodzi współbracia z Azji, uformowani w duchu misyjnym naszego założyciela, ks. Franciszka Jordana, głosili orędzie zbawienia swoim rodakom w ich własnych krajach.
/-/ Ks. Julian Bednarz SDS