Przy drodze prowadzącej z Dar es Salaam w głąb kraju, niedaleko Morogoro, podróżni z zaciekawieniem mogą podziwiać spore skupisko dużych, przeważnie jednopiętrowych budynków stojących w pewnym oddaleniu po obu stronach drogi. Są to zabudowania Salwatoriańskiego Wyższego Seminarium Duchownego i 12 domów formacyjnych innych zgromadzeń lub zakonów, w których mieszkają klerycy uczęszczający na wykłady w Salwatoriańskim Instytucie Filozoficzno-Teologicznym. W tym najmłodszym seminarium w Tanzanii w roku akademickim 2008/9 przygotowuje się do kapłaństwa 260 kleryków. Na wykłady uczęszcza także kilku braci i sióstr zakonnych oraz paru studentów świeckich.
Salwatorianie, którzy podjęli pracę misyjną w Tanzanii w 1955 r., już po upływie kilku lat zaczęli przyjmować pierwszych rodzimych kandydatów. Tylko jeden z nich ukończył nowicjat (w USA) i złożył pierwsze śluby zakonne jako brat w 1963 r. Po paru jednak latach opuścił zgromadzenie. Niedługo potem podjęto drugą próbę konstytuowania rodzimych powołań w nowej formie, nieoficjalnie nazywanej jako wspólnota braci salwatoriańskich diecezji Nachingwea. Członkowie tej wspólnoty po złożeniu ślubów zakonnych nie byli formalnie członkami zgromadzenia salwatorianów. Dopiero XII Kapituła Generalna w 1975 r. podjęła decyzję o przyjmowaniu do zgromadzenia kandydatów z Afryki. Misja w Tanzanii już rok później zaczęła wprowadzać ją w życie. Z biegiem lat w Namiungo powstało główne centrum formacji zakonnej – kandydatura, postulat i nowicjat. Później nowicjat przeniesiono do Nakapanya. Z braku własnego seminarium naszych kandydatów do kapłaństwa posyłano do seminariów diecezjalnych. Podobna praktyka była także w innych zgromadzeniach. Podczas corocznych spotkań wyższych przełożonych zakonnych zaczęto mówić o potrzebie własnego, międzyzakonnego seminarium. Ówczesny superior misji w Tanzanii, ks. Andrzej Urbański SDS, przedstawił propozycję dotyczącą budowy i prowadzenia nowego seminarium dla studentów teologii przez salwatorianów. Ostatecznie też zdecydowano, że nowe centrum będzie również dla studentów filozofii.
Blisko cztery lata zajęło znalezienie odpowiedniego miejsca, uzyskanie stosownych pozwoleń od władz kościelnych i państwowych, opracowanie projektów architektonicznych oraz sposobów finansowania ich realizacji. Morogoro to miejsce, które zostało wybrane na budowę centrum. Miejscowy ordynariusz bp A. Mkoba z radością wyraził zgodę na budowę. Plany architektoniczne i ich etapową realizację przygotował architekt H. Kramel z Uniwersytetu w Zurychu, przy współpracy wielu innych osób, w tym brata Andreasa K., architekta i długoletniego misjonarza w Tanzanii.
Formalną decyzję o przystąpieniu do budowy nowego seminarium podjęto na synodzie generalnym w 1989 r. Nieco ponad rok później, 2 września 1990 r., papież Jan Paweł II podczas wizyty duszpasterskiej w Tanzanii pobłogosławił kamień węgielny w Dar es Salaam.
Po kilku miesiącach przygotowania terenu i zaplecza budowy w 1991 r. przystąpiono do realizacji pierwszego z trzech etapów zaplanowanych do wykonania w ciągu 5 lat, a nowy superior misyjny, ks. Zdzisław Tracz SDS, podjął się odpowiedzialnego zadania koordynacji prac i pozyskiwania przewidzianych w projekcie funduszy. W pierwszej fazie powstały budynki zaplecza gospodarczego przyszłego seminarium. Na tym etapie wszystkie prace wykonali bracia salwatoriańscy. Do większości obiektów drugiego etapu wynajęto firmę budowlaną, która miała zbudować przewidziany blok z mieszkaniami dla profesorów, 2 mniejsze bloki z pokojami dla studentów, 7 klas wykładowych, bibliotekę, budynek administracyjny oraz budynek mieszczący kuchnię i jadalnie dla profesorów i studentów. Początkowo prace budowlane przewidziane na okres od 1992 do 1994 r. udawało się wykonywać w terminach i dzięki temu już w sierpniu 1993 r. rozpoczęły się wykłady dla pierwszej grupy studentów filozofii. Po wycofaniu się pierwszej firmy inna wybudowała budynki przewidziane na trzeci etap, w tym między innymi kościół z dzwonnicą, dom dla sióstr zakonnych pracujących w seminarium jako personel pomocniczy oraz budynek mieszczący pralnię i tak zwane dispensary (rodzaj przychodni medycznej z pokojami dla osób chorujących na choroby zakaźne). Oficjalne zakończenie budowy miało miejsce w 1999 r. Do tego etapu niemal 71 % kosztów budowy zebrała prokura misyjna w Passau, kolejne niemal 20% ofiarowały niektóre prowincje w Europie (między innymi szwajcarska i belgijska) oraz prowincja amerykańska, ponadto około 9% stanowiły dary z czterech diecezji niemieckich. Kilka lat później postawiono jeszcze dwa budynki mieszczące 5 klas dla małych grup studentów oraz powiększono bibliotekę o nową czytelnię na 120 miejsc. Cały zespół przewidziany początkowo na 300 studentów, może pomieścić nawet 450 studiujących równocześnie.
Seminarium jednak to nie tylko budynki, to także profesorowie, personel pomocniczy i przede wszystkim studenci. Na pierwszy rok filozofii (1993/94) uczęszczało 25 studentów. W następnych latach dodawano kolejne roczniki i w ten sposób rok akademicki 1998/99 był pierwszym z kompletem studentów na 7 rocznikach,(w Tanzanii studium filozofii trwa 3 lata, czyli rok dłużej niż w Polsce). Tylko dwie grupy studentów, salwatorianie i benedyktyni, mieszkają w dormitoriach na terenie seminarium. Inne zgromadzenia lub zakony wybudowały własne domy formacyjne w pobliżu. Jako pierwsi zrobili to kapucyni, karmelici i zgromadzenie Przenajświętszej Krwi Chrystusa. W następnych latach dołączyli jeszcze inni.
Pierwszym rektorem seminarium w Morogoro był ks. Dawid Brusky SDS (1993–1996), a pierwsza grupa profesorów liczyła 6 osób. Grupa tych ostatnich powiększała się w miarę wzrostu liczby studentów, a od momentu osiągnięcia kompletu 7 roczników studentów ustabilizowała się i wynosi od 25 do 28 wykładowców przedmiotów filozoficznych i teologicznych. Drugim rektorem był ks. Stanisław Golus SDS (1996–1999), a jego następcą ks. Julian Bednarz SDS (1999–2005). Od 2005 r. rektorem jest ks. Bernard Witek SDS. Pierwszym wicerektorem, mianowanym w 1997 r., był ks. P. Rubio OSA. Jego następcą od września 2008 r. jest ks. Michael Tesha SDS. Pierwszym dyrektorem studiów był ks. Wojciech Kowalski SDS. Od kilku lat rektor mianuje 2 dyrektorów, jednego dla Wydziału Filozofii i drugiego – Teologii.
Opracowywanie własnego programu studiów, uwzględniające specyficzne potrzeby Kościoła w Afryce, zajęło 6 kolejnych lat akademickich. Staraniem dwóch pierwszych rektorów i ówczesnego dyrektora studiów, ks. Wojciecha Kowalskiego SDS, Wyższe Seminarium Duchowne w Morogoro w 1995 r. uzyskało afiliację do Wydziału Filozoficznego Papieskiego Uniwersytetu im. Urbana w Rzymie, a w 1999 r. do Wydziału Teologicznego tegoż Uniwersytetu. W tym samym roku za pozwoleniem Kongregacji ds. Wychowania Chrześcijańskiego salwatoriańskie seminarium zmieniło nazwę na Salwatoriański Instytut Filozoficzno-Teologiczny w Morogoro. Równocześnie do dotychczasowego statutu seminarium wprowadzono stosowne poprawki i, po zatwierdzeniu ich przez przełożonego generalnego salwatorianów, którym od 1999 r. jest ks. Andrzej Urbański SDS, stał się on statutem Instytutu.
W Instytucie oprócz dwóch najważniejszych kursów, czyli filozofii i teologii, wprowadzono organizowany w okresie wakacyjnym i trwający 2 tygodnie kurs formacji stałej dla księży diecezjalnych lub zakonnych. Od 1997 r. w soboty organizowane są kursy katechetyczne dla sióstr i braci zakonnych oraz osób świeckich z Morogoro lub najbliższej okolicy. Kurs trwa cztery semestry, czyli przez dwa kolejne lata. Z czasem wprowadzono również kurs dla chętnych z terenu całej Tanzanii, z programem rozpisanym na 4 tygodnie przez 3 kolejne lata. Dodano też kurs dyplomowy z zakresu teologii, kurs studiów afrykańskich, kurs formacji religijnej przewidziany przede wszystkim dla tubylczych sióstr i braci.
Od kilku lat Instytut w Morogoro jest międzynarodowym salwatoriańskim apostolatem pod opieką generalatu zgromadzenia, a przełożony generalny mianuje rektora i ekonoma, którym powinien być salwatorianin. W bieżącym roku akademickim (2008/9) pracuje tutaj 6 salwatorianów: 3 z Polski, 2 z Tanzanii i 1 z Kolumbii. Ks. Marek Sarniewicz SDS od 2008 r. jest ekonomem Instytutu i nadal pozostaje dyrektorem biblioteki. Liczba salwatoriańskich studentów wynosi 27, w tym 12 studiuje filozofię i 15 teologię. Ponadto 3 kolejnych przygotowuje się do studium filozofii w następnym roku akademickim.
/-/ Ks. Julian Bednarz SDS